Morgunblaðið birti umfjöllun um fiskeldi HG 3 janúar. 

• Sextán ára sögu fiskeldis HG í Ísafjarðardjúpi lokið í bili • Stór og heilbrigð seiði tilbúin til útsetningar í vor en það strandar á leyfum •Stefnt að umhverfisvænu fiskeldi í Djúpinu

Miðvikudagur, 3. janúar 2018

Baksvið 
Helgi Bjarna­son
helgi@mbl.is

Háa­fell ehf., dótt­ur­fé­lag Hraðfrysti­húss­ins – Gunn­var­ar hf., er að slátra regn­bogasil­ungi upp úr síðustu sjókví sinni í Ísa­fjarðar­djúpi. Fyr­ir­tækið er til­búið með laxa­seiði til að setja út í vor en hef­ur ekki leyfi til þess. Útlit er því fyr­ir að eng­inn fisk­ur verði í sjókví­um fyr­ir­tæk­is­ins í Ísa­fjarðar­djúpi síðar í vet­ur, í fyrsta skipti síðan árið 2002.

„Staðan hjá okk­ur er sú að við erum að slátra upp úr sein­ustu regn­bogasil­ungskvínni og er áætlað að því verði lokið fljót­lega í fe­brú­ar. Sam­kvæmt áætl­un­um út frá lög­bundn­um af­greiðslu­tíma stofn­ana hefðum við átt að vera komn­ir út í sjókví­ar með lax en þar sem leyf­is­mál hafa dreg­ist úr hófi höf­um við ekki getað sett laxa­seiðin okk­ar frá Nauteyri út og þurf­um að selja útsæðið okk­ar í burtu,“ seg­ir Kristján G. Jóakims­son, fram­kvæmda­stjóri hjá HG og verk­efn­is­stjóri Háa­fells.

HG og Háa­fell hafa verið með fisk­eldi í Ísa­fjarðar­djúpi í að verða sex­tán ár, fyrst með eldi á þorski og síðan regn­bogasil­ungi. Starf­sem­in er grund­völluð á seiðaeld­is­stöð á Nauteyri, þjón­ustu­stöð í Súðavík og vinnslu á Ísaf­irði og í Hnífs­dal.

Fyr­ir­tækið hef­ur unnið að því að fá leyfi til lax­eld­is all­ar göt­ur frá ár­inu 2011, eða í rúm sex ár. Um­sókn­ir um leyfi til að færa sig úr regn­bogasil­ungi yfir í lax eru til af­greiðslu í stjórn­kerf­inu og enn eru ýmis ljón í veg­in­um.

Kristján seg­ir að það séu mik­il von­brigði að hafa ekki getað hafið lax­eldi fyrr. Helst megi skýra langt af­greiðslu­ferli um­sókna af tveim­ur þátt­um. Háa­fell hafi verið að ryðja braut­ina varðandi rann­sókn­ir í Ísa­fjarðar­djúpi og fengið á sig marg­ar kær­ur í ferl­inu. Þá hafi af­greiðslu­tími stjórn­sýslu­stofn­ana lengst und­an­far­in ár í kjöl­far inn­komu er­lendra eign­araðila að stærri fisk­eld­is­fyr­ir­tækj­um á Íslandi. Þau hafi sótt um flest­öll eld­is­svæði sem í boði eru hér á landi og það hafi aukið álag á stofn­an­irn­ar.

Vilja um­hverf­i­s­vænt lax­eldi

Haf­rann­sókna­stofn­un gaf í sum­ar út sitt fyrsta áhættumat vegna erfðablönd­un­ar eld­is­fisks við villta laxa­stofna. Kristján seg­ir að grunn­hug­mynd­in sé ágæt; að tryggja sem best vernd villtra laxa­stofna, en vinna þurfi bet­ur að aðferðafræðinni og þróa. „Við telj­um að Hafró hefði átt að taka sér meiri tíma til þess að vinna að for­send­um mats­ins. Sér­stak­lega höf­um við haldið því á lofti að Hafró taki til­lit til mót­vægisaðgerða sem muni minnka hættu á mögu­legri erfðablönd­un til muna. Það var ekki gert. Í Nor­egi hef­ur ný­verið verið tek­inn upp staðall um hvernig mögu­legri hættu á erfðablönd­un er haldið und­ir hættu­mörk­um og hef­ur það gef­ist vel. Við höf­um verið í sam­tali við Hafró frá því í sum­ar um út­færslu á slík­um mót­vægisaðgerðum og vænt­um ár­ang­urs úr þeirri vinnu fljót­lega á þessu ári,“ seg­ir Kristján.

Hann seg­ir að Háa­fell hafi lýst því yfir í þess­um sam­töl­um að það sé til­búið til sam­vinnu um að út­færa fyrsta áfanga um­hverf­i­s­væns lax­eld­is í Ísa­fjarðar­djúpi með þeim mót­vægisaðgerðum sem til þurfi til þess að halda um­hverf­isáhrif­um und­ir ásætt­an­leg­um mörk­um. „Við erum ekki að tala um 30 þúsund tonnna fram­leiðslu í einu vet­fangi, eins og stund­um er haldið fram. Við leggj­um upp með að lax­eldið í Djúp­inu fari ró­lega af stað á meðan aðferðirn­ar eru að sanna sig og vís­inda­menn sann­reyna að þær séu í lagi.“

Huga þarf að sjúk­dóma­mál­um

Háa­fell sagði sig úr Lands­sam­bandi fisk­eld­is­stöðva í sum­ar vegna ágrein­ings um stefnu­mót­un í fisk­eldi. „Í þeirri skýrslu [til­lögu að stefnu­mót­un] fannst okk­ur held­ur fá­tæk­lega farið yfir helstu áskor­un­ina sem all­ar fisk­eld­isþjóðir standa frammi fyr­ir en það eru heil­brigðis- og sjúk­dóma­mál,“ seg­ir Kristján.

Hann get­ur þess að Háa­fell hafi viðrað við stjórn­völd þá til­lögu að eld­is­svæðum verði skipt upp í fram­leiðslu­svæði með ákveðnum smitþrösk­uld­um. Ísa­fjarðar­djúp yrði þá skil­greint sem lokað fram­leiðslu­svæði þar sem öll um­ferð eld­is­báta frá öðrum fjörðum eða lönd­um yrði bönnuð og sömu­leiðis flutn­ing­ur seiða og stærri fisks á milli svæða.“

Áætlan­ir um upp­bygg­ingu

Háa­fell er til­búið með stór og heil­brigð laxa­seiði sem hægt er að setja út strax í vor, ef leyfi feng­ist. Kristján seg­ir að til­bún­ar séu áætlan­ir um upp­bygg­ingu fisk­eld­is­ins. Um leið og leyfi fást til lax­eld­is er áætlað að stækka seiðastöðina á Nauteyri. Und­ir­bún­ingi fyr­ir það er að mestu lokið. Ætl­un­in er að færa alla fisk­vinnslu HG og Háa­fells á einn stað í nýrri bygg­ingu við Ísa­fjarðar­höfn eft­ir þrjú til fjög­ur ár.

„Eft­ir langt og strangt ferli erum við til­bún­ir að hefja upp­bygg­ing­una. Það hafa verið byggðar upp mikl­ar vænt­ing­ar vegna fisk­eld­is hér í sam­fé­lag­inu við Djúp. Þær koma eins og ákveðinn lífsneisti eft­ir langt varn­ar­tíma­bil á norðan­verðum Vest­fjörðum. Ég tel að bæði við og stjórn­völd skuld­um íbú­um svæðis­ins það að koma hlut­un­um á hreyf­ingu og hefja upp­bygg­ingu í sátt við nátt­úru og menn,“ seg­ir Kristján.

Til baka