Hraðfrystihúsið-Gunnvör hf.
Morgunblaðið birti umfjöllun um fiskeldi HG 3 janúar.
• Sextán ára sögu fiskeldis HG í Ísafjarðardjúpi lokið í bili • Stór og heilbrigð seiði tilbúin til útsetningar í vor en það strandar á leyfum •Stefnt að umhverfisvænu fiskeldi í Djúpinu
Miðvikudagur, 3. janúar 2018
Baksvið
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Háafell ehf., dótturfélag Hraðfrystihússins – Gunnvarar hf., er að slátra regnbogasilungi upp úr síðustu sjókví sinni í Ísafjarðardjúpi. Fyrirtækið er tilbúið með laxaseiði til að setja út í vor en hefur ekki leyfi til þess. Útlit er því fyrir að enginn fiskur verði í sjókvíum fyrirtækisins í Ísafjarðardjúpi síðar í vetur, í fyrsta skipti síðan árið 2002.
„Staðan hjá okkur er sú að við erum að slátra upp úr seinustu regnbogasilungskvínni og er áætlað að því verði lokið fljótlega í febrúar. Samkvæmt áætlunum út frá lögbundnum afgreiðslutíma stofnana hefðum við átt að vera komnir út í sjókvíar með lax en þar sem leyfismál hafa dregist úr hófi höfum við ekki getað sett laxaseiðin okkar frá Nauteyri út og þurfum að selja útsæðið okkar í burtu,“ segir Kristján G. Jóakimsson, framkvæmdastjóri hjá HG og verkefnisstjóri Háafells.
HG og Háafell hafa verið með fiskeldi í Ísafjarðardjúpi í að verða sextán ár, fyrst með eldi á þorski og síðan regnbogasilungi. Starfsemin er grundvölluð á seiðaeldisstöð á Nauteyri, þjónustustöð í Súðavík og vinnslu á Ísafirði og í Hnífsdal.
Fyrirtækið hefur unnið að því að fá leyfi til laxeldis allar götur frá árinu 2011, eða í rúm sex ár. Umsóknir um leyfi til að færa sig úr regnbogasilungi yfir í lax eru til afgreiðslu í stjórnkerfinu og enn eru ýmis ljón í veginum.
Kristján segir að það séu mikil vonbrigði að hafa ekki getað hafið laxeldi fyrr. Helst megi skýra langt afgreiðsluferli umsókna af tveimur þáttum. Háafell hafi verið að ryðja brautina varðandi rannsóknir í Ísafjarðardjúpi og fengið á sig margar kærur í ferlinu. Þá hafi afgreiðslutími stjórnsýslustofnana lengst undanfarin ár í kjölfar innkomu erlendra eignaraðila að stærri fiskeldisfyrirtækjum á Íslandi. Þau hafi sótt um flestöll eldissvæði sem í boði eru hér á landi og það hafi aukið álag á stofnanirnar.
Vilja umhverfisvænt laxeldi
Hafrannsóknastofnun gaf í sumar út sitt fyrsta áhættumat vegna erfðablöndunar eldisfisks við villta laxastofna. Kristján segir að grunnhugmyndin sé ágæt; að tryggja sem best vernd villtra laxastofna, en vinna þurfi betur að aðferðafræðinni og þróa. „Við teljum að Hafró hefði átt að taka sér meiri tíma til þess að vinna að forsendum matsins. Sérstaklega höfum við haldið því á lofti að Hafró taki tillit til mótvægisaðgerða sem muni minnka hættu á mögulegri erfðablöndun til muna. Það var ekki gert. Í Noregi hefur nýverið verið tekinn upp staðall um hvernig mögulegri hættu á erfðablöndun er haldið undir hættumörkum og hefur það gefist vel. Við höfum verið í samtali við Hafró frá því í sumar um útfærslu á slíkum mótvægisaðgerðum og væntum árangurs úr þeirri vinnu fljótlega á þessu ári,“ segir Kristján.
Hann segir að Háafell hafi lýst því yfir í þessum samtölum að það sé tilbúið til samvinnu um að útfæra fyrsta áfanga umhverfisvæns laxeldis í Ísafjarðardjúpi með þeim mótvægisaðgerðum sem til þurfi til þess að halda umhverfisáhrifum undir ásættanlegum mörkum. „Við erum ekki að tala um 30 þúsund tonnna framleiðslu í einu vetfangi, eins og stundum er haldið fram. Við leggjum upp með að laxeldið í Djúpinu fari rólega af stað á meðan aðferðirnar eru að sanna sig og vísindamenn sannreyna að þær séu í lagi.“
Huga þarf að sjúkdómamálum
Háafell sagði sig úr Landssambandi fiskeldisstöðva í sumar vegna ágreinings um stefnumótun í fiskeldi. „Í þeirri skýrslu [tillögu að stefnumótun] fannst okkur heldur fátæklega farið yfir helstu áskorunina sem allar fiskeldisþjóðir standa frammi fyrir en það eru heilbrigðis- og sjúkdómamál,“ segir Kristján.
Hann getur þess að Háafell hafi viðrað við stjórnvöld þá tillögu að eldissvæðum verði skipt upp í framleiðslusvæði með ákveðnum smitþröskuldum. Ísafjarðardjúp yrði þá skilgreint sem lokað framleiðslusvæði þar sem öll umferð eldisbáta frá öðrum fjörðum eða löndum yrði bönnuð og sömuleiðis flutningur seiða og stærri fisks á milli svæða.“
Áætlanir um uppbyggingu
Háafell er tilbúið með stór og heilbrigð laxaseiði sem hægt er að setja út strax í vor, ef leyfi fengist. Kristján segir að tilbúnar séu áætlanir um uppbyggingu fiskeldisins. Um leið og leyfi fást til laxeldis er áætlað að stækka seiðastöðina á Nauteyri. Undirbúningi fyrir það er að mestu lokið. Ætlunin er að færa alla fiskvinnslu HG og Háafells á einn stað í nýrri byggingu við Ísafjarðarhöfn eftir þrjú til fjögur ár.
„Eftir langt og strangt ferli erum við tilbúnir að hefja uppbygginguna. Það hafa verið byggðar upp miklar væntingar vegna fiskeldis hér í samfélaginu við Djúp. Þær koma eins og ákveðinn lífsneisti eftir langt varnartímabil á norðanverðum Vestfjörðum. Ég tel að bæði við og stjórnvöld skuldum íbúum svæðisins það að koma hlutunum á hreyfingu og hefja uppbyggingu í sátt við náttúru og menn,“ segir Kristján.
HG óskar núverandi og fyrrum starfsfólki sínu, fjölskyldum þeirra, viðskiptavinum og landsmönnum öllum gleðilegra jóla og farsældar á nýju ári.
Samkvæmt venju hefjast jólin á Hnífsdalsbryggju með skötuveilsu í hádegi síðasta vinnudags fyrir jól. Árið í ár var engin unantekning, vel var vel mætt í dag og bragðaðist skatan sem er verkuð af Lionsmönnum á Ísafirði einstaklega vel.
Mikill eldur kom upp í húsnæði skipaþjónustu Hraðfrystihússins – Gunnvarar hf. við Árnagötu 3 á Ísafirði um kl. 23.00 í gærkvöldi.
Húsnæðið var mannlaust og sem betur fer steðjaði engin hætta að fólki. Mikinn reyk lagði frá húsinu yfir neðri hluta Eyrarinnar í logninu í gærkvöldi.
Slökkvilið Ísafjarðar, Ísafjarðarflugvallar og Bolungarvíkur, björgunarsveitamenn frá Ísafirði, hafnarstarfsmenn og fleiri unnu að því að ráða niðurlögum eldsins og bjarga „Rauða húsinu“ svokallaða sem flutt var frá Hesteyri árið 1956, tókst það verk giftusamlega. Slökkvistarfinu lauk á fimmta tímanum í morgun.
Húsnæði skipaþjónustunnar var um 700 fermetrar að flatarmáli og er það brunnið til kaldra kola auk alls þess sem inní því var.
Eldsupptök eru ókunn og vinnur lögreglan að rannsókn málsins.
Forsvarsmenn Hraðfrystihússins-Gunnvarar hf. þakka öllum þeim sem komu að slökkvistarfinu og veittu hjálp fyrir fagmennsku og fumlaus vinnubrögð við sín störf.
Nánari upplýsingar veitir:
Einar Valur Kristjánsson framkvæmdastjóri í síma 8942478
Háafell, fiskeldisfyrirtæki í eigu Hraðfrystihússins - Gunnvarar hf. í Hnífsdal (HG) hefur sagt sig úr Landssambandi Fiskeldisstöðva (LF) en fyrirtækið hefur verið félagi í samtökunum í rúm 15 ár og fulltrúi þess átt sæti í stjórn samtakanna undanfarin ár.
Um nokkurt skeið hefur framganga LF fjarlægst þá stefnu og sýn sem Háafell vill byggja á í uppbyggingu fiskeldis á Íslandi. Í síðustu viku skrifuðu fulltrúar LF athugasemdalaust undir stefnumótunarskýrslu í fiskeldi þar sem m.a. er lagt til að áform um uppbyggingu laxeldis í Ísafjarðardjúpi verði slegin út af borðinu og þar með 6 ára réttmætar væntingar Háafells, samfélagsins við Djúp og íbúanna að engu hafðar. Háafell hefur lagt sig sérstaklega fram um að vanda til verka í umsóknarferlinu, uppbyggingaráformin eru varfærin og hugsuð yfir lengri tíma, búið er að fara í gegnum ítarlegt samráðsferli með hagsmunaaðilum og íbúum og leggja til og útfæra mótvægisaðgerðir til þess að lágmarka umhverfisáhrif. Ekki er tekið tillit til ofantaldra þátta í skýrslunni heldur virðist skýrslan fremur vera einhverskonar samkomulag milli stærstu eldisfyrirtækjanna og veiðiréttarhafa. Háafell mun áfram beita sér fyrir því að byggja varsamlega upp laxeldi í Ísafjarðardjúpi samkvæmt ströngum kröfum, í sátt við umhverfið og til hagsbóta fyrir samfélagið.
HG og síðar Háafell hafa stundað farsælt eldi í Ísafjarðardjúpi síðan árið 2002 og verið með umsókn um 7000 tonna laxeldisleyfi í stjórnkerfinu síðan 2011. Háafell er eina eldisfyrirtækið sem er alíslenskt og í eigu heimamanna sem vinnur að uppbyggingu laxeldis í sjókvíum við Ísland.
Kristján G. Jóakimsson, verkefnastjóri Háafells: „Það er augljóst að með þessu er ekkert tillit tekið til þeirrar vönduðu og miklu vinnu sem við höfum lagt í á undanförnum árum. Því síður eru hagsmunir íbúa á norðanverðum Vestfjörðum nokkurs metnir. Og það er í raun sorglegt að fólk sem vill bjarga sér sjálft sé svift þeim möguleika, svo aðrir geti skarað eld að eigin köku.“
Greinargerð:
Háafell hefur alla tíð lagt áherslu á að fiskeldi á Íslandi verði byggt upp á þekkingu, rannsóknum og vísindum og lagt áherslu á að ekki verði farið of geyst í uppbyggingu á meðan reynsla fæst á eldið hérlendis. Ítarlega er gerð grein fyrir sýn fyrirtækisins og áformum í frummatsskýrslu. Í samskiptum við stjórnvöld hefur Háafell komið með fjölda tillagna varðandi ýmis íþyngjandi ákvæði er varða umhverfismál og sum þeirra hafa verið tekin upp í íslenskt regluverk, t.d. norski búnaðarstaðallinn NS 9415.
Undanfarið, rúmlega hálft ár, hefur verið unnið að stefnumótun stjórnvalda í fiskeldi á Íslandi. Þar hefur LF átt tvo fulltrúa ásamt veiðiréttarhöfum og fulltrúum frá stjórnvöldum. Á sínum rannsóknamiðaða grunni samþykkti Háafell fyrir sitt leiti að Hafrannsóknarstofnun mæti hættu á mögulegri erfðablöndun eldislax við villtan lax en slíkt mat er mikilvægur þáttur í þeirri heildarmynd sem þarf að skoða þegar stefnumótun fyrir starfsgreinina er unnin. Hinsvegar er verið að þróa nýja og vandasama aðferðafræði sem ekki hefur verið reynd áður og eðlilegt að einhvern tíma taki að fullgera.
Eins og kunnugt er er niðurstaða áhættumatsins að leyfa ekki laxeldi í Ísafjarðardjúpi að svo stöddu. Í stefnumótunarskýrslunni er hins vegar lagt til að ganga lengra en Hafró með því að lögfesta áhættumatið og niðurstöður án þess að búið sé að sannreyna forsendur, aðferðafræði og vísindin á akademískan hátt og taka tillit til athugasemda.
Helstu athugasemdir Háafells við stefnumótunarskýrsluna sem fulltrúar LF skrifuðu undir eru:
- Taka verður tillit til þeirrar þekkingar og tækni sem er til staðar til þess að koma í veg fyrir hugsanlega erfðablöndun. Í áhættumatsskýrslu Hafró er vísir að slíkum mótvægisaðgerðum en erlendis hefur mun fleiri aðferðum verið beitt með mjög góðum árangri og hefur Háafell lagt til og útfært slíkar aðgerðir til þess að beita m.a. í Ísafjarðardjúpi. Meðfylgjandi er samantekt á mótvægisaðgerðum Háafells. (Mótvægisaðgerðir)
-Ef lögfesta á nýtt vísindalegt stjórntæki þarf það að standa á föstum vísindalegum grunni. Í dag er það ekki hafið yfir allan vafa, t.d. benda vísindamenn Hafró sjálfir á að áhættumatið sé lifandi og hægt sé að leiðrétta það þegar fram líða stundir. Mikið eðlilegri nálgun er að klára að fullvinna matið áður en afdrifaríkar ákvarðanir fyrir fyrirtæki og samfélög eru tekin á grundvelli þess.
- Ekki er tekið nægjanlegt tillit til samfélagslegrar, efnahagslegrar og byggðalegrar þýðingar í stefnumótunarskýrslunni sem hljóta að vera þættir sem þarf að fara gaumgæfilega yfir við framtíðarstefnumótun starfsgreinarinnar. T.d. hafa íbúar við Ísafjarðardjúp síðastliðin 6 ár haft réttmætar væntingar um uppbyggingu á umhverfisvænni matvælaframleiðslu undir ströngustu kröfum sem eru að engu hafðar í stefnumótunarskýrslunni.
Háafell hafði samþykkt í stjórn LF að skrifað yrði undir stefnumótunarskýrsluna með því skilyrði að lögð yrði fram bókun þar sem hluti af fyrrnefndum athugasemdum kæmu fram. Fyrir því var vilji innan stjórnar LF en á ögurstundu þegar skrifa átti undir dró LF bókun sína til baka og var skrifað undir athugasemdalaust.
LF eru sameiginleg hagsmunasamtök fiskeldisfyrirtækja á Íslandi sem hafa með þeirri ákvörðun sinni að skrifa undir skýrsluna án athugasemda, sýnt að þau starfi ekki í þágu allra aðildarfélaga sinna. Þegar ákvarðanir og vinnubrögð LF ganga í berhögg við stefnu, sýn og hagsmuni aðildarfélags er vandséð að þau eigi samleið mikið lengur. Eftir mikla ígrundun er það því niðurstaða Háafells að segja sig frá samstarfi við LF.
Háafell mun áfram tala fyrir uppbyggingu sjálfbærs fiskeldis á Íslandi , byggt á þekkingu, reynslu og sannreyndum vísindum og mun áfram leggja sitt af mörkum til þess að svo verði í samvinnu við hagsmunaðila, stofnanir og stjórnvöld.
Frekari upplýsingar veitir Kristján G. Jóakimsson, farsími 8931148.
Nemendur Sjávarútvegsskólans á Ísafirði komu í heimsókn í Hraðfrystihúsið – Gunnvör hf. í síðustu viku, skoðuðu landvinnslu fyrirtækisins og kynntu sér sjómannsstarfið í Stefni ÍS 28. Þetta er annað árið í röð sem skólinn er starfræktur fyrir 14 ára krakka. Markmiðið með skólanum er að auka áhuga og efla þekkingu nemenda á sjávarútvegi og tengdum greinum á sínu heimasvæði. Kennslan er byggð upp með blöndu af fyrirlestrum og heimsóknum í fyrirtæki og stofnanir á svæðinu. Í fyrirlestrum er farið yfir helstu nytjastofna, vinnslu og veiðar, markaði, hliðargreinar og nýsköpun auk þess sem farið er yfir menntunarmöguleika tengda sjávarútvegi sem bjóðast í framhaldsskólum, verkmenntaskólum og háskólum.
HG er stoltur samstarfsaðili í þessu verkefni og hver veit nema hugmyndir um framtíðarstörf eða ónýtt tækifæri kvikni hjá þessum ungu og upprennandi krökkum.